یک نوع تخلیه الکتریکی که از اتصال کوتاه بین دو جسم و یا الکترود با سطح پتانسیل مختلف رخ می‌دهد را قوس الکتریکی و یا آرک فلش میگویند.
به آرک نوعی انفجار هم میگویند که صدمات ناشی از وقوع آن بسیار خطر ناک و گاها جبران ناپذیر می‌باشد. زمانی که آرک اتفاق می افتد درمای رسانای حامل جریان الکتریکی افزایش می‌یابد و در نتیجه مقاومت الکتریکی به شدت افت پیدا می‌کند و جریان بیشتری از هادی عبور می‌کند و باعث می‌شود قسمت فلزی ذوب و آتش‌سوزی رخ دهد. در آرک فلش جریان الکتریکی از درون هوا عبور می‌کند که این خود باعث افزایش حرارت و در نتیجه سوختگی؛ برق گرفتگی و انفجار تجهیزات باشد. برای پیشگیری از آرک باید تجهیزات را طوری طراحی کرد که این امر بروز نکند و در صورت رخداد باید برای رویارویی با این حادثه آماده بود.
البته باید به این نکته هم توجه کنید که استفاده از لباس و تجهیزات حفاظتی هم نمی‌تواند در مقابل آتش‌سوزی و انفجار ناشی از آرک مقابله کند.
میزان آسیبی که از آرک ممکن است به انسان و یا محل وارد شود بسته به مدت زمان آن، همچنین میزان گرمای به وجود آمده و سطح تماس پوستی با آن متغیر است.بررسی‌های به عمل آمده از آزمایشات نشان می‌دهد بیشترین آسیبی که به نقاط بدن هنگام آرک وارد می‌شود ناحیه‌های سر، گردن، صورت و دست‌ها می‌باشد.
در برخی از موارد ممکن است ایجاد آرک برای افراد نتایج جبران ناپذیری داشته باشد. حرارت به وجود آمده توسط آرک می‌تواند بافت پوست را به سرعت تخریب و گاهی موجب مرگ شود.
نکات ایمنی در هنگام قوس الکتریکی یا آرک فلش
- بررسی دقیق نقشه‌های سیستم برق رسانی
- بررسی تأسیسات حفاظتی
- بررسی و شناسایی محل‌هایی که امکان جرقه در آنها وجود دارد
- بررسی و محاسبه مقدار محافظت گرمایی
بیشتر بخوانید: مقره چیست و چه کاربردی دارد ؟
زمانی که یک آرک کنترل نشده رخ دهد می‌تواند حرارت بالایی در حدود حرارت خورشید ایجاد کند. قوس الکتریکی انرژی بسیار زیادی را در یک زمان کوتاه آزاد می‌کند برای مثال می‌توان به اتصال بین دو یا سه فاز و اتصال دو فاز با زمین اشاره کرد.
زمانی که یک آرک رخ می‌دهد بسیار غیر منتظره و ناخواسته است که به عنوان یک خطا محسوب می‌شود. تمام افرادی که با تأسیسات الکتریکی سر کار دارند این نکته را می‌دانند که ممکن است آرک فلش رخ دهد و زمانی که این اتفاق رخ دهد مواردی همچون حرارت شدید، شوک الکتریکی، صدای شدید، تابش اشعه‌ی فرابنفش، مادون قرمز، فشار، پرتاب اشیا می‌باشد. این مواردی که ذکر کردیم ممکن است افراد و یا محل کار را دچار خسارت‌های زیادی کند.
سالانه حدود 2000 کارگر از رخ داد قوس الکتریکی دچار حادثه و جراحت شده‌اند که برخی از آنها ممکن از سالها و یا حتی تا پایان عمر درگیر عوارض ناشی از آرک باشند.
قوس الکتریکی تولید اشعه ماورای بنفش می‌کند که باعث جراحتی شبیه به آفتاب سوختگی می‌شود. اشعه ماورای بنفش می‌تواند به نوبه خود باعث حساسیت پوستی و به ویژه حساسیت چشم‌ها شود. خوشبختانه, خطرات قوس الکتریکی می‌تواند در جریان تمهیدات ایمنی و استفاده از تجهیزات حفاظت فردی (PPE) مخصوص کاهش پیدا کند.
محدوده آرک فلش
با توجه به فاصله‌ی کاربر از تأسیسات الکتریکی، نوع و مقاومت تجهیزات در برابر آرک متغیر خواهد بود.اما استانداردهای وجود دارد که با رعایت آنها می‌توان خسارت‌های ناشی از آرک را کاهش داد.
استاندارد NFPA 70E-2004شامل قوانین و مقرراتی برای ایمنی کار کنان در محل کار است و حد و مرز اجرای کار و حفظ فاصله را از تجهیزات برقی بدون حفاظ مشخص می‌کند. در زیر به چند مورد اشاره شده است:
۱-مرز حفاظت از قوس: با رد شدن از این مرز در صورت بروز قوس الکتریکی در تجهیزات برقی بدون حفاظ شخص دچار آسیب جدی و سوختگی درجه ۲ می‌شود
۲-مرز عبور مشروط: در صورت رعایت نکردن فاصله از قسمت‌های برقرار بدون پوشش و محافظ احتمال ایجاد شوک الکتریکی وجود دارد
۳-مرز محصور شده: عبور از این مرز موجب شوک الکتریکی ناشی از قوس الکتریکی می‌شود!!!!
۴-محدوده ممنوعه:عبور یا کاهش فاصله از این محدوده مشابه این است که با هادی برقدار تماس برقرار شود.
1 – مرز حفاظت از قوس: عبور از این مرز و کمتر شدن فاصله، نسبت به تجهیزات برقرار بدون حفاظ، در صورت بروز قوس الکتریکی شخص متحمل سوختگی از نوع درجه دو می‌شود. معمولاً این سوختگی ناشی از انرژی
نتیجه: با توجه به آمار بالای حوادث برق گرفتگی نسبت به حوادث دیگر در ایران، همواره باید بر رعایت اصول ایمنی اشاره شده در این مقاله، انتخاب تجهیزات حفاظت فردی بر اساس اصول علمی و با در نظر داشتن خطرات موجود، خصوصیات کاربران آنها و همچنین مشخصات عملکردی تجهیزات حفاظت فردی و اجرای دقیق پارامترهای اجرایی کار و نیز آموزش روشهای نوین کار با برق، نظارت مستمر داشته، که در نتیجه شاهد کاهش میزان حوادث به طور محسوس خواهیم بود.
برای تهیه کابل با قیمت و کیفیت مناسب میتوانید به کارخانه تولید سیم و کابل در اصفهان مراجعه و خرید خود را انجام دهید.
خطرات قوس الکتریکی
فاصله‌ی فرد تا نقطه‌ی بروز اتصال کوتاه بر اساس میزان خطرات به ۴ دسته تقسیم می‌شود.
منطقه‌ی ایمن:
برای اتصالات الکتریکی هر فرد نیاز است که مرز استاندارد را رعایت نماید و با رعایت این مرز در صورت بروز اتصال کوتاه فردی که دارای تجهیزات و فاصله مناسب باشد آسیب جدی و خاصی را تجربه نمی‌کند و در صورت نیاز به عبور از مرز نیازمند تجهیزات حفاظتی خاص در برابر آرک هستند.
منطقه با ریسک متوسط:
زمانی که اتصال کوتاه در اتصالات رخ می‌دهد فرد یا افراد در معرض برق گرفتگی و یا آسیب از سمت آرک فلش هستند. افرادی که تخصص کافی در مورد خطرات احتمالی در منطقه با ریسک را داشته باشند می‌توانند با رعایت نکات وارد این محدوده‌ها شوند.
منطقه با ریسک بالا:
زمانی که یک منطقه دارای ریسک بالا جهت بروز آرک باشد ممکن است پر تاپ اجسام رخ دهد و فقط افراد دارای مجوزهای مکتوب و همچنین فرم اجازه کار می‌توانند با رعایت تمام نکات ایمنی و برخوردار از تجهیزات حفاظتی در تی محدوده وارد شوند.
منطقه ممنوع:
در برخی از نقاط ممکن است برخورد مستقیم اشخاص با اتصالات برخی رخ دهد. برای ورد به چنین منطقه‌ای فقط افرادی که دارای آموزش‌های تخصصی در زمینه کار با تجهیزات برق دار را داشته باشند می‌توانند وارد این محدوده گردند. تمام ابزارهایی که در این قسمت مورد استفاده قرار می‌گیرد باید برای تماس مستقیم با تجهیزات برقدار ایمن شده باشند. ابزارهایی که در این قسمت مورد استفاده قرار می‌گیرد باید برای تماس مستقیم با تجهیزات برقدار باید ایمن شده باشند.
لباس محافظ
برای جلوگیری از آسیب‌های ناشی از آرک فلش و یا قوس‌های الکتریکی تمام افراد باید فاصله ایمنی و همچنین استفاده از تجهیزات حفاظتی را در دستور کار خود قرار دهند. در صورتی که پرسنل و افراد نتوانند از فاصله ایمنی را رعایت کنند و نیازمند نزدیک شدن به تجهیزات الکتریکی باشند باید از حفاظت‌های تکمیلی همچون لباس کار که به آن PPE: Personal Protective Equipment نیز گفته می‌شود استفاده شوند در ادامه به موارد لباس کار اشاره خواهیم کرد.
- کلاه ایمنی
- نقاب محافظ صورت
- کاور محافظ گردن
- دستکش
- کفش
- تجهیزات ایمنی شخصی
